ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ 2 ΒΑΣΙΛΙΣΣΩΝ

Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ 

Τά  συστήματα 2-βασιλισσών γενικά, ίσως θεωρείται ότι χρησιμοποιούνται σε μικρές μελισσοκομικές ή μονάδες μεσαίου μεγέθους, κυρίως λόγω της επιπλέον εργασίας που απαιτείταιι. Ένα τέτοιο σύστημα όπως και κάθε άλλο, μπορεί να είναι ή να μην είναι εφικτό ή κερδοφόρο σε όλους τους τομείς ή σε όλες τις μελισσοκομικές μονάδες για διάφορους λόγους. Αυτά πού γράφονται δεν προορίζονται γιά να συμπεράνει κανείς ότι είναι το μόνο σύστημα, ότι είναι μία ανόητη υπόδειξη ή ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλους τους τομείς τής μελισσοκομίας. Οποιαδήποτε προσπάθεια για τη χρήση ενός τέτοιου συστήματος θα πρέπει να εφαρμοστεί σε μικρή κλίμακα μέχρι να μπορεί λογικά να τελειοποιηθεί ώστε να ταιριάζει σέ μια συγκεκριμένη μελισσοκομική μονάδα και αυτό μπορεί να απαιτεί μια σειρά ετών πειραματισμών, δεδομένου ότι οι συνθήκες διαφέρουν σημαντικά από τη μια περιοχή στην άλλη, καθώς και εντός μιάς περιοχής πού μπορεί νά καλύπτει  την  λειτουργία  1.500 - 2.000 σμηνών. Αυτό δεν αποκλείει τη χρήση του γιά μικρότερα μελισσοκομεία,  αλλά η προσπάθεια είναι, να επισημάνει τίς δυνατότητες πού έχουν μεγαλύτερες μονάδες, μέ τήν χρησιμοποίηση τής συγκεκριμένης μέθοδου,  η οποία είναι ένας συνδυασμός πολλών μεθόδων από αυτές πού έχουν ήδη γραφτεί από τον Δρ Farrar, τόν Δρ Dunham και άλλους.

Σέ μεγάλα κράτη, πού μελισσοκομικές μονάδες διαχειρίζονται 1000-1500 σμήνη μέ 2-βασίλισσες προσθέτοντας καί(400-500 μελισσοδέματα ή παραφιάδες), παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα πού δέν επιλύονται εύκολα, διότι ο χρόνος πιέζει νά γίνουν εργασίες μιά συγκεκριμένη στιγμή, καί μάλιστα η κατασκευή-δημιουργία τών σμηνών, πού είναι η πιό χρονοβόρα διαδικασία. Αν καί μένουν άλυτα πολλές φορές τά προβλήματα, εν τούτοις μετά τήν χρήση κυψελών μέ 2-βασίλισσες, δύσκολα ξαναγυρίζει κανείς στήν διαχείριση σμηνών μέ μια βασίλισσα.

 .
Σκοπός είναι, χρησιμοποιώντας μια μέθοδο δύο βασολισσών, να επιτευχθεί η μέγιστη παραγωγή από ένα υψηλό ποσοστό σμηνών, και να εξάλειφθούν τά μή  παραγωγικά.

Γιά μεγάλες μελισσοκομικές μονάδες, τό πρώτο  πράγμα είναι η προετοιμασία τών  πάνω γονοθαλάμων για τά  σμήνη τών δύο βασίλισσών. Λόγω εργασίας  πού απαιτήται αυτό γίνεται τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο. Δέκα-πλαίσιος εξοπλισμός χρησιμοποιείται, και  εμπλέκονται συνολικά τρεις γονοθάλαμοι. Δύο χρησιμοποιούνται για τό ξεχειμώνιασμα, καί ο  τρίτος προστήθεται τήν  κατάλληλη στιγμή, όπως περιγράφεται στο βήμα 5. Ο πάνω γονοθάλαμος κατά τήν προετοιμασία τους χειμερινούς μήνες, θα πρέπει νά περιέχει 9 πλαίσια, τουλάχιστον μέ ένα πλαίσιο γεμάτο μέλι (κατά προτίμηση 2 πλαίσια), 1 πλαίσιο γύρη και έναν πλαισιο-τροφοδότη. Το μέλι και η γύρη μπορεί να είναι είτε γεμάτα πλαίσια είτε μερικώς γεμάτα.

Σχ. Μητρική κυψέλη ξεχειμωνιάσματος διπλή,

      πού θά χρησιμιποιηθεί γιά τό σύστημα

      2-βασιλισσών.

Βήμα 1 - αρχές Μαρτίου (ή 4 έως 6 εβδομάδες πριν από την φυσική ροή γύρης):
Α. Τροφοδοσία μέ υποκατάστατο γύρης-γυρεόπιτα (κατά προτίμηση γίνεται με μέλι και 10 έως 20% φυσική γύρη).
B. Ελέγχος στην προμήθεια τροφών.
Γ Τινάζονται και κλείσουν όλα τά νεκρά σμήνη για την πρόληψη λεηλασίας. Δεν μπορεί να τροφοδοτηθούν όλα τα σμήνη μέ γυρεόπιτα, παρά μόνον εκείνα που τούς τελειώνει ή έχουν ιστορικό έλειψης γύρης τροφοδοτούνται πρώτα. Τά άλλα σμήνη θα πρέπει να τροφοδοτηθούν μέ γύρη ή υποκατάστατο-γυρεόπιτας, όταν ξεκινήσει ο κανονικός έλεγχος, καί αν φυσικά η γύρη στά άνθη δεν είναι ακόμη διαθέσιμη λόγω κακοκαιρίας.

Βήμα 2 - Δέκα ημέρες έως δύο εβδομάδες αργότερα: 10-15 Μαρτίου.
Α Ξανατροφοδοτούνται μέ γυρεόπιτα.
B. Ελέγχονται γιά την προμήθεια τροφών.

Εναλλαγή Βασιλισσών μέ νέες, ισοφάριση σμηνών.

Γ.Καταπολέμιση Βαρρόα  (1η-6η-13η ημέρα?).

Βήμα 3 - Αρχές Απριλίου ή (30 ημέρες πριν από τήν πικραλίδα ή τήν  πρώτη μεγάλη νεκτεροέκριση.
A. Αρχίζουν κανονικοί έλεγχοι, ελέγχος γόνου, και ελαττωματικών βασιλισσών, κλείσιμο επάνω εισόδων.
Β. Ενίσχυση τών ασθενέστερων σμηνών με γόνο και τις μέλισσες από άνω του μέσου όρου δυνάμεως σμήνη ή εάν δεν υπάρχουν, κατέβασμα τού σμήνους σε ένα γονοθάλαμο, ή περιορισμό τού χώρου μέ κάθετο διάφραγμα.
Γ.  Πρόληψη Βαρρόα μέ λεμόνι-σιρόπι 1:1.

Βήμα 4 - Αρχές Απριλίου μόλις ολοκληρωθεί ο πρώτος έλεγχος:
Α. διεξοδικός έλεγχος για τις ασθένειες, την ποιότητα και την ποσότητα του γόνου και της βασίλισσας καθώς και τών τροφών. Πρέπει νά υπάρχουν τροφές ανά πάσα στιγμή.
Β. Τά σμήνη πού ήταν αδύνατα, θά πρέπει νά ενισχυθούν μέ γόνο καί μέλισσες σέ ικανοποιητικό επίπεδο, νά πάρουν πάτωμα.
Γ. Προληψη Βαρρόα μέ λεμόνι+σιρόπι. 

Βήμα 5 - Απρίλιος 1-10 .Κατασκευή σμήνους 2-βασιλισσών, στην αρχή τής πικραλίδας, ή τής πρώτης μεγάλης νεκταροέκρισης. Τά σμήνη θα πρέπει σε αυτό το στάδιο να έχουν 6-7 καλά συμπληρωμένα πλαίσια γόνου σε όλα τα στάδια. Τό τμήμα πού ξεχειμώνιασε( 2 γονοθαλάμων) θά παραμείνει κάτω μέ 5 πλαίσια γόνου.
A. Πρέπει νά βρεθεί η βασίλισσα.
Β. Δύο ή τρία πλαίσια  γόνου μέ τίς μέλισσές τους τοποθετούνται στόν επάνω γονοθάλαμο (αν γίνει νωρίς στη αρχή τής νεκταροέκρισης δύο πλαίσια γόνου είναι αρκετά) ένα μέ σφραγισμένο γόνο καί ένα σχεδόν όλο μέ ανοιχτό γόνο.
Γ. Αν υπάρχει καλή νεκταροέκριση καί γύρη, καί στήν μητρική κυψέλη υπάρχουν αρκετές τροφές, τότε μπορεί νά δωθεί στό επάνω σμηνος ένα πλαίσιο φρέσκο νέκταρ καί ένα γύρη.
Δ.Τινάζονται επίσης οι μέλισσες από 3 ακόμη πλαίσια στό επάνω σμήνος.
Ε . Πάνω από τήν διπλή μητρική κυψέλη τοποθετήται μισός μελιτοθάλαμος μέ σκούρα κτισμένα πλαίσια,από πάνω μπαίνει εσωτερικό καπάκι μέ διπλή σίτα καί εγκοπή εισόδου-εξόδου, καί πάνω στό καπάκι ο γονοθάλαμος μέ τήν νέο-αγορασμένη βασίλισσα σέ κλουβάκι μέ ζαχαροζύμαρο. Ο πλαισιοτροφοδότης θά πρέπει νά είναι μισογεμάτος μέ σιρόπι, άν καί υπάρχει καλή μελιτοέκριση. Η εγκοπή εισόδου καλύπτεται μέ χαλαρό γρασίδι. Τό μισό πάτωμα μελιτοθάλαμος πάνω του μπορεί νά μήν τοποθετηθεί, εάν η άλλη επιθεώρηση γίνει σέ λιγότερο από 15 ημέρες.

Βήμα 5 - Α.  Εναλλακτική μέθοδος κατασκευής τού σμήνους είναι νά τοποθετηθεί ο πάνω μισός μελιτοθάλαμος. Ο τρόπος αυτός χρησιμοποιήται πρός το τέλος τής περιόδου κατασκευής τών σμηνών, τότε πού υπάρχει πολύς πληθυσμος, καί ίσως είχε τοποθετηθεί ρηχός μελιτοθάλαμος γιά νά πάρει τήν μελιτοέκριση τής πικραλιδας. Ετσι μπορεί νά τοποθετηθεί καί ο μισός μελιτοθάλαμος πάνω στόν άνω γονοθάλαμο κατευθείαν, μόνον πού αντί γιά εσωτερικό καπάκι μέ διπλή σίτα,τοποθετήται βασιλικό διάφραγμα κάτω από τόν άνω γονοθάλαμο, καί σέ λιγότερο από 24 ώρες γίνεται αντικατάσταση μέ τό εσωτερικό καπάκι κανονικά, καί κλείσιμο τής εισόδου μέ χαλαρό γρασίδι.
Και οι δύο μέθοδοι απαιτούν εξοπλισμό μέ απόλυτη εφαρμογή,γιατί μία λεηλασία δέν μπορεί   να γίνει ανεκτή.

Σχ.1. Η μητρική κυψέλη μετά τήν κατασκευή της σέ σμήνος 2-βασιλισσών.

         Γονοθάλαμοι τής μητρικής σέ ανταλλαγή.Εσωτερικό καπάκι μέ διπλή σίτα

         καί είσοδο στήν ίδια πλευρά με τήν μητρικη.Είσοδος ελαφρά σφραγισμένη

         μέ γρασίδι γιά τόν προσανατολισμό τού σμήνους.Επάνω γονοθάλαμος μέ

         εισαγωγή νέας βασίλισσας.

Βήμα 6 - Γίνεται έλεγχος μετά από 7 έως 25 ημέρες ή το συντομότερο όταν ολοκλήρωθούν οι χειρισμοί-κατασκευές τών σμηνών με 2-βασίλισσες.
Α. Ενίσχυση σμηνών, καί αλλαγή ή τοποθέτηση άλλης βασίλισσας σέ σμήνη μέ ελατωματική βασίλισσα ή τοποθέτηση καινούργιας σέ αυτά πού δέν τήν δέχτηκαν.                         Αφαίρεση πλαισιοτροφοδότη.
Β. Αναστροφή γονοθαλάμων στήν μητρική κυψέλη, πρόσθεση ακόμα 2 ρηχών μελιτοθαλάμων πάνω από τήν μητρική, καί ένα ρηχό μελιτοθάλαμο στόν άνω γονοθάλαμο(κατά προτίμηση ανοιχτόχρωμα πλαίσια).Συνεχίζεται η αναστροφή μελιτοθάλάμων γιά επιτάχυνση εργασίας. 

Στάδιο 7 - Έλεγχος γιά επάρκεια χώρου σε 10 έως 15 ημέρες, ανάλογα με τήν μελιτοέκριση.

Βήμα 8 - Ενωση σμηνών.Επάνω είσοδοι στούς θαλάμους ανοίγουν(τρύπες κατω από τό χερούλι μέ συρτάρι) εμπρός μέρος.
A. Όταν ξεκινήσει γιά τά καλά η μελιτοέκριση, τό επάνω σμήνος τών 2-βασιλισσών θά πρέπει νά έχει βάλει τουλάχιστον στά 2/3 τών ρηχών μελιτοθαλάμων μέλι, καί νά έχει δικό του αρκετό εκολαπτόμενο γόνο. 

Σχ. 2. Τό σμηνος μετά τόν πρώτο έλεγχο, 

        τή πρόσθεση τών 2 μελιτοθαλάμων στήν μητρική

         καί 1 στόν επάνω γονοθάλαμο.

Βήμα 9 - Επανέλεγχος χώρων κυψέλης, σε όχι περισσότερο από 14 ημέρες ανάλογα με την ένταση της μελιτοέκρισης. Τήν εποχή αυτή θά υπάρχει μια τεράστια δύναμη μελισσών η οποία θα γεμίσει μέ μέλι απίστευτα γρήγορα τούς μελιτοθαλάμους, αν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές.

Κατά τήν διαδικασία τής κατασκευής σμηνών μέ 2-βασίλισες,στόχος είναι η εξίσωση τών μητρικών κυψελών σέ επίπεδα παραγωγής. Πότε ενισχύοντας τά αδύνατα μέ γόνο καί πληθυσμό από τά δυνατά, πότε τοποθετώντας πλαίσια τροφών από εκείνα πού έχουν.Στόχο είναι όλα τά σμήνη νά παράγουν τό παραπάνω μέλι.Πολές φορές κοστίζει στόν μελισσοκόμο πιό πολύ μία αδύνατη κυψέλη από μία παραγωγική πού θά μπορούσε να δώσει 150 κιλά μέλι παραπάνω.
Σε κάθε μέθοδο λειτουργίας ενό μελισσοκομείου, υπάρχουν καί τά δύο, πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα, που απαριθμούνται παρακάτω μέ τήν σειρά.
Ένας μεγάλος παράγοντας στην λειτουργία είναι, νά υπάρχει γείτονας μελισσοκόμος, πού να δίνει καί νά παίρνει βοήθεια-"αλληλοβοήθεια". 

Πλεονεκτήματα:
Α. Αλλαγή βασιλισσών καί επιλλογή τους πρός τό καλύτερο δυνατόν.
Β. Εξίσωση σμηνών αυτόματα κατά τήν κατασκευή τής κυψέλης 2-βασιλισσών.
Γ.Η ανάπτυξη τού επάνω σμήνους είναι πολύ γρήγορη. (7 ή 8 πλήρη πλαίσια γόνου δεν είναι ασυνήθιστο στίς 25 ημέρες μετά τήν κατασκευή).
Δ. Απόκτηση μεγάλου αριθμού μελισσών για τη μέγιστη παραγωγή,αποφυγή σμηνουργίας καί αντικατάστασης βασιλισσών, πού συνήθως τά φαινόμενα εξαλείφονται.
Ε. Εξάλειψη τών μή παραγωγικών  σμηνών.
Ζ.Δημιουργεί τήν βάση γιά νά βρίσκονται τά σμήνη σε άριστη κατάσταση κατά τό ξεχειμώνιασμα.
Η. Αυτόματη αντικατάσταση βασίλισσας στήν μητρική κυψέλη.
Θ.Η παραγωγή αυξάνεται κατά τουλάχιστον 20 κιλά και συνήθως πάνω 50.
I. Στίς κυψέλες 2-βασιλισσών, μπορεί νά γίνει αντικατάσταση βασίλισσας εάν χρειαστεί,καί ένας αριθμός βασιλισσών μπορεί επίσης νά χρησιμοποιηθεί γιά αύξηση σμηνών-κυψελών, χωρίς τήν μείωση τής παραγωγής.
J. Από μελέτη 10 ετών φάνηκε ότι, η αποδοχή βασίλισσας ήταν καλή από 85-95%.

Μειονεκτήματα:
Α .Χρειάζεται περισσότερη εργασία στήν αρχή τού συστήματος, μέ τό καιρό όμως φαίνεται πώς δέ είναι καί τόσο δύσκολο.
B. Ο σωστός συγχονισμός γιά καλύτερη παραγωγή είναι δύσκολος κυρίως σέ μονάδες μέ πολλά σμήνη καί λιγα εργατικά χέρια.
Γ. ΟΙ ψηλές κυψέλες πού προκύπτουν είναι πιό δύσκολο νά κρατηθούν όρθιες καί νά μήν ανατραπούν. 

Σχ.Κυψέλη όταν γίνεται ένωση τού επάνω γονοθαλάμου μέ τήν μητρική

     Σέ περίπτωση κακού καιρού χρησιμοποιούνται φύλλα εφημερίδας γιά

     τήν συνένωση καλού-κακού, άν καί δέν χρειάζεται, ο πληθυσμός δουλεύει

     σάν μία κυψέλη.

Ο ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΣΜΗΝΟΥΣ 2-ΒΑΣΙΛΙΣΣΩΝ

"Διαχείριση τού σμήνους κατά τήν παραγωγική περίοδο."

Η διαχείριση τού σμήνους καθ'όλη τήν διάρκεια τής παραγωγικής περόδου, θα πρέπει να κατευθύνεται, προς τη διατήρηση ευνοϊκών συνθηκών για τό μέγιστον τής εκτροφής γόνου και αποθήκευσης μελιού. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί όταν οι παραγωγικές βασίλισσες  υποστηρίζονται από μεγάλους πληθυσμούς,μεγάλα  αποθεματικά γύρης και μελιού, καθώς και άφθονο χώρο κυψέλης, γιά νά ικανοποιήσουν την κανονική ανάπτυξη τού σμήνους.
Οι χειρισμοί τού σμήνους θα πρέπει να γίνονται σε περισσότερο ή λιγότερο τακτά χρονικά διαστήματα, να παρέχουν ή να αναπροσαρμόζουν τόν  χώρο στήν κυψέλη, που θα επιτρέπει τήν απεριόριστη εκτροφή γόνου και αποθήκευση μελιού. Η κανονική συμπεριφορά τού σμήνους είναι να επεκτείνει την γονοφωλιά προς τα πάνω στην κυψέλη. Συνήθως τά αποθεματικά γύρης τοποθετούνται σε κενά κελιά μέσα και γύρω από την γονοφωλιά σε μια στενή ζώνη. Η περίσσεια  γύρη είναι πιο πιθανόν να αποθηκεύεται σε κηρήθρες αμέσως κάτω από τήν γονοφωλιά, ενώ το μέλι αποθηκεύεται συνήθως γύρω και αμέσως πάνω από την ενεργό γονοφωλιά τού σμήνους. Κατά τη διάρκεια μεγάλης παραγωγικής περιόδου, το μέλι και η γύρη αποθηκεύονται σε οποιοδήποτε διαθέσιμο χώρο μέσα στην κυψέλη. Ωστόσο, τό σμήνος δεν θα διατηρήσει τη μέγιστη εκτροφή γόνου, εκτός καί εάν ο διαθέσιμος χώρος, παρέχεται σε κανονική θέση για την επέκταση τής γονοφωλιάς και για την αποθήκευση του μελιού και τής γύρης. Τό σμήνος που υπόκειται σε αυστηρούς περιορισμούς, θα ξεκινήσει προετοιμασία σμηνουργίας. Η προετοιμασία τής σμηνουργίας, μειώνει τό ηθικό τής αποταμίευσης-αποθήκευσης  τού σμήνους, και ως εκ τούτου την παραγωγικότητά του. Μέ τήν σμηνουργία διαιρείται ο πληθυσμός, πού συνήθως οδηγεί σε απώλεια της συγκομιδής μελιού, και τά σμήνη να μην είναι ικανά γιά ξεχειμώνιασμα.
Γιά τό ξεχειμώνιασμα τό σμήνος θα πρέπει να έχει 3,5-5 κιλά νεαρών μελισσών που νά εκτραφούν στα τέλη του χειμώνα και νωρίς την άνοιξη, και 6-8 πλαίσια  γόνου 5 έως 6 εβδομάδες πριν από την κύρια μελιτοέκριση. Τά σμήνη πού ξεχειμωνιάζουν χωρίς αποθέματα γύρης, μπορεί να έχουν 1 έως 2,5 κιλά παλιές μέλισσες, οι οποίες θά πεθάνουν γρήγορα, όταν η νέα συλλογή γύρης αρχίσει νά διεγείρει την παραγωγή γόνου. Αν δέν υπάρξουν ευνοϊκές καιρικές συνθήκες, γιά νά επιτρέψουν τήν συνεχή συλλογή γύρης, οι πληθυσμοί αυτοί μπορεί να μειωθούν σε τέτοιο βαθμό αδυναμίας, όπου πλέον δεν θά μπορέσουν νά μαζέψουν έστω μιά μικρή παραγωγή, ή μπορεί καί νά εξαφανιστούν.
Νωρίς την άνοιξη σχεδόν όλος ο γόνος βρίσκεται στόν επάνω γονοθάλαμο. Λίγο απόθεμα μελιού πού βρισκόταν στόν κάτω γονοθάλαμο, τό φθινόπωρο θά πρέπει νά έχει μεταφερθεί επάνω,γιατί μέλι πού βρίσκεται κάτω από τόν γόνο δέν είναι στήν κανονική του θέση.
Η ανάπτυξη τών σμηνών μπορεί να προχωρήσει με την εναλλαγή τών γονοθαλάμων. Όταν αυτό γίνει νωρίς την άνοιξη πριν περάσει ο κίνδυνος τού κρύου καιρού,  θά πρέπει πλαίσια μέ μέλι να τοποθετούνται στο άνω σώμα τής κυψέλης, ακριβώς πάνω από τήν γονοφωλιά. Όταν η βασίλισσα καταλάβει το πάνω  πάτωμα τής κυψέλη, οι μέλισσες θα μετακινήσουν το μέλι από τό κάτω πρός τό επάνω πάτωμα, όταν τό επιτρέψει ο καιρός καί οι θερμοκρασίες.
Σμήνη που δεν διαθέτουν επαρκή αποθέματα γύρης, θα πρέπει να τούς παρέχεται  γυρεόπιτα μέ αλεύρι σόγιας, μέχρις ότου η συλλογή γύρης νά είναι επαρκής για να υποστηρίξει την κανονική εκτροφή γόνου. Ολα τά πλαίσια που περιέχουν γύρη πρέπει να τοποθετούνται όσο το δυνατόν πιο κοντά στην γονοφωλιά. 

Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει τά πατώματα να ξεμείνουν από μέλι. Ένα μεγάλο απόθεμα  μελιού είναι η πιο πρακτική μέθοδος σίτισης τών σμηνών καί η πιό σωστή, αλλά στά σμήνη πού υπάρχει έλλειψη, θα πρέπει να τρέφονται μέ 2: 1(ζάχαρι-νερό) σιρόπι. Ενα χτισμένο πλαίσιο κρατάει 1,5-2 κιλά σιρόπι. Τρία έως πέντε γεμάτα πλαίσια θά πρέπει νά δίνονται σέ καλά σμήνη. Μπορεί νά γίνει τροφοδότηση βάζοντας τροφοδότη πάνω στά πλαίσια, ή χρησιμοποιώντας τόν πλαισιοτροφοδότη γιά τό ξεκίνημα νέων σμηνών.Σέ περιπτώσεις χρησιμοποιήται ζαχαροζύμαρο.
Τά καλά σμήνη απαιτούν χώρο επέκτασης όταν καλύπτουν πλήρως τά πλαίσια τής γονοφωλιάς, ακόμη και αν δεν υπάρχει σημαντική ποσότητα μελιού γιά να αποθηκεύσουν. Οι μελιτοθάλαμοι πρέπει νά προστεθούν όταν εισέρχεται αρκετό νέκταρ, γιά νά εκκρίνουν  οι μέλισσες κερί καί νά χτίζουν νέες κηρήθρες. Τά δυνατά σμήνη επωφελούνται καί αυξάνουν βάρος από μία πρώιμη ανθοφορία, ενώ τά  καθυστερημένα σμήνη δέ παρουσιάζουν καμία ένδειξη συλλογής μελιού(μελιτοέκρισης).
Καθ 'όλη τήν περίοδο ανάπτυξης, οι γονοθάλαμοι θά πρέπει νά εναλλάσσονται  κάθε φορά που η βασίλισσα χρειάζεται χώρο για ανοδική επέκταση τής γονοφωλιάς  της. 3 έως 4 ρηχοί μελιτοθάλαμοι συνήθως απαιτούνται κατά τη διάρκεια της κύριας μελιτοέκρισης, αλλά μπορεί να χρειαστεί ένας επιπλέον μελιτοθάλαμος για να κρατήσει το εισερχόμενο νέκταρ μέχρις ώτου το μέλι ωριμάσει καλά καί σφραγιστεί. Για να γίνουν παχύτερα τά πλαίσια στούς μελιτοθαλάμους, καί την διευκόλυνση απολεπισμού τους, θά πρέπει νά τοποθετήται ένα λιγότερο από το κανονικό συμπλήρωμα των πλαισίων στό πάτωμα, καί να απέχουν εξίσου μεταξί τους.
Η κανονική διάταξη-διαχείριση τών σμηνών στά ρηχά πατώματα κυψελών κατά τήν κύρια μελιτοέκριση, πρίν καί μετά τούς χειρισμούς γίνεται ώς εξής. Όταν οι επάνω γονοθάλαμοι γεμίσουν μέ νέο γόνο καί μέλι, καί οι από πάνω τους μελιτοθάλαμοι γεμίσουν κατά τό 1/3 ή 1/2, γίνεται αναστροφή τών πατωμάτων, ο γόνος πηγαίνει επάνω καί τό μέλι από κάτω του.Τό ίδιο συμβαίνει καί μέ τούς κάτω γονοθαλάμους καί μελιτοθαλάμους. Αυτή η διαχείριση τής εναλλαγής θέσης πατωμάτων, μελιτοθαλάμων-γονοθαλάμων θα πρέπει να γίνεται ανα 7 - 10 ημέρες, πρίν, καί κατά τήν διάρκεια του πρώτου μέρους της κύριας μελιτοέκρισης.
Μετά από αυτούς τούς χειρισμούς στήν κυψέλη, η βασίλισσα θά μετακινηθεί  στούς  επάνω γονοθαλάμους , όπου αδειάζουν κελιά, καί υπάρχει κενός χώρος από τις εκολαπτόμενες μέλισσες. Ο νέος γόνος στό κάτω πάτωμα θα ωριμάσει, θά σφραγιστεί καί θά εκολάπτεται κατά διαστήματα, οπότε θά ξεκινήσουν τήν μεταφορά σημαντικής ποσότητας μελιού από τίς κάτω γονοφωλιές στούς επάνω μελιτοθαλάμους. Τό μέλι αποθηκεύεται  κυρίως στόν άδειο μελιτοθάλαμο πού τοποθετείται πάνω από την γονοφωλιά, αλλά πρίν γεμίσει αφαιρείται, στήν θέση του μπαίνει άδειος μελιτοθάλαμος, καί ο μισογεμάτος τοποθετήται από πάνω γιά νά ωριμάσει  τό μέλι καί να σφραγιστεί.Στούς μισογεμάτους μελιτοθαλάμους συνεχίζεται νά τοποθετήται μέλι γιά ωρίμανση καί σφράγισμα.Αμέσως μετά τό σφράγισμα εξάγεται τό μέλι, καί ο άδειος μελιτοθάλαμος επιστρέφει γιά  επαναπλήρωση.
Ο τρόπος οργάνωσης τού σμήνους πού φαίνεται στο σχήμα, αντλεί τις μέλισσες από την γονοφωλιά, πού η ωοτοκία της βασίλισσας  φροντίζει για τήν παραγωγή πληθυσμού στόν κάτω θάλαμο, καί τό τελείωμα συλλογής μελιού στούς επάνω μελιτοθαλάμους. Τό σμήνος δεν περιορίζεται είτε στην παραγωγή γόνου ή την αποθήκευση μελιού. Επειδή ο πληθυσμός  διανέμεται σε όλη την κυψέλη, η ώθηση γιά σμηνουργία μειώνεται στο ελάχιστο. Η επιτυχία αυτής τής πρακτική εξαρτάται από τη διατήρηση αυτών τών χειρισμών, στίς κατάλληλες χρονικές στιγμές.
Η χρήση των διαφραγμάτων βασίλισσας μεταξύ γονοφωλιάς καί μελιτοθαλάμων,δέν είναι απαραίτητη, εάν η ανταλλαγή των γονοθαλάμων είναι σωστά χρονομετρημένη. Η βασίλισσα θα χρησιμοποιήσει κανονικά το διαθέσιμο χώρο στον άνω γονοθάλαμο πριν από τη μετάβαση στόν πρώτο μελιτοθάλαμο.
Κηρήθρες από φρεσκο-εξαγόμενο μέλι, όταν επιστρέφουν στήν κυψέλη, θά πρέπει νά τοποθετούνται πάνω από μελιτοθαλάμους μερικώς γεμισμένους μέ μέλι, μέχρι νά καθαριστούν καί νά περιέχουν λίγο μέλι. Αυτές οι "υγρές κηρήθρες" είναι ιδιαίτερα ελκυστικές για τη βασίλισσα όταν πρωτοκαθαρίζονται από τις μέλισσες. Η βασίλισσα είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα τίς χρησιμοποιήσει αν έχουν τοποθετηθεί ακριβώς πάνω από την γονοφωλιά. Στίς αρχές τής μελιτοέκρισης, δεν θα πρέπει να επιτρέπεται  ο πρώτος μελιτοθάλαμος, πάνω από την γονοφωλιά να παραμείνει εκεί μέχρι να γεμίσει. Ένα τέτοιο εμπόδιο μέ μέλι, θα μειώσει την αποθήκευση μελιού στούς πάνω μελιτοθαλάμους, και θά αναγκάσει τίς συλλέκτριες νά τοποθετήσουν περισσότερο μέλι στους γονοθαλάμους. Τό πολύ μέλι στήν γονοφωλιά,θά περιορίσει τήν παραγωγή γόνου μέ μείωση τού πληθυσμού, κατά τη διάρκεια του τελευταίου μέρους μιας μακράς μελιτοέκρισης, ή μπορεί νά δημιουργήσει καί  πρόβλημα ξεχειμωνιάσματος.
Όταν τό σμήνος αποθηκεύει καλά στούς 3 μελιτοθαλάμους, θά είναι μία σωστή πρακτική, νά μήν προστεθούν παραπάνω μελιτοθάλαμοι, καί νά σταματήσει η  περαιτέρω εναλλαγή τών γονοθαλάμων. Αυτό αναγκάζει τις μέλισσες να τελειώσουν τήν αποθήκευση καί επεξεργασία μελιού σε ελάχιστο χρόνο. Ετσι αποφεύγονται τά ημιτελή πατώματα μελιού, καθώς επίσης βοηθάει τούς γονοθαλάμους πού δέν έχουν τροφές, νά μαζέψουν και νά αποκτήσουν επαρκή αποθέματα τροφίμων. Μόλις τό σμήνος έχει δημιουργήσει ένα καλό ηθικό αποθήκευσης, θα χρησιμοποιήσει τούς χώρους πλαισίων, που δεν είναι στην καλύτερη δυνατή θέση. Αυτοί οι κενοί μελιτοθάλαμοι από πάνω χρησιμεύουν σάν βαλβίδα ασφαλείας, εάν η μελιτοέκριση γίνει πιο έντονη από ό, τι αναμενόταν. Ωστόσο, η ποσότητα του μελιού στους γονοθαλάμους, θά πρέπει να ελέγχεται περιοδικά και, όταν η βασίλισσα πρόκειται να περιοριστεί από τό περίσευμα του μελιού στους γονοθαλάμους, οι ελαφρύτεροι μελιτοθάλαμοι θα πρέπει να τοποθετούνται απευθείας πάνω από την γονοφωλιά. Αν ο περιορισμός είναι σοβαρός, τότε οι γονοθάλαμοι θά πρέπει νά αρχίσουν πάλι νά εναλλάσσονται, όπως στό αρχικό στάδιο.
Σε περιοχές πού γίνεται συλλογή νέκταρος μέ έντονη γεύση πρίν από τήν κύρια μελιτοέκριση, τά σμήνη θά πρέπει νά είναι προσωρινά σφικτά γεμάτα πληθυσμό, γιά  νά συγκεντρώσουν καί νά σφραγίσουν αυτό τό μέλι. Τό μέλι μέ τήν έντονη γεύση  αφαιρήται καί εξάγεται, ή εάν υπάρχει παραπάνω εξοπλισμός  απομακρύνεται και αποθηκεύεται έως ότου μπορεί να επιστρέψει στά σμήνη για χρήση στην εκτροφή γόνου. Αν και εναλλαγή τών γονοθαλάμων αναγκάζει τις μέλισσες για να μετακινήσουν το μέλι από τήν γονοφωλιά επειδή τοποθετείται κάτω, διακινούν πολύ λίγο μέλι που έχει σφραγιστεί στά εξωτερικά πλαίσια. Είναι πιο πρακτικό, να διατηρήσει κανείς τήν κατάλληλη διάταξη χώρου στήν κυψέλη, ώστε νά έχει μία ολοκληρωμένη συλλογή μελιού έστω καί μέ μία μικρή ανάμιξη   δυνατής γεύσης μελιού.
Όταν ένας μελισσοκόμος ξεκινάει ή κάνει επέκταση τού μελισσοκομείο του, πρέπει να χρησιμοποιήσει πλαίσια μέ φύλλα κεριού. Τα προβλήματα της διαχείρισης αυξάνονται, όταν υπάρχουν λιγώτερα από 3 πατώματα μέ χτισμένα πλαίσια διαθέσιμα γιά κάθε σμήνος. Νέα σμήνη πού ξεκινούν εξ ολοκλήρου μέ φύλλα κηρήθρας, θά πρέπει να τρέφονται με σιρόπι ζάχαρης έως ότου χτίσουν όλα τά πλαίσια τών γονοθαλάμων, ή μέχρι η μελιτοέκριση νά κάνει τήν σίτιση πλέον μή απαραίτητη.
Αχτιστες κηρήθρες δέν πρέπει νά δίνονται εκτός καί άν δίνονται μέσα στήν μελιτοέκριση, σέ αντίθετη περίπτωση οι μέλισσες μπορεί να τίς καταστρέψουν. Τά δυνατά σμήνη, ωστόσο, συχνά απαιτούν πατώματα γιά επέκταση τού σμήνους πρίν τήν νεκταροέκριση, και αυτό μπορεί να τούς παρέχεται μόνο όταν υπάρχουν χτισμένα πλαίσια. Όταν δέν υπάρχουν χτισμένα, τά δυνατά σμήνη μπορεί νά καθυστερήσουν μέχρι τήν μελιτοέκριση, αφαιρώντας τους μερικά πλαίσια γόνου καί πληθυσμό γιά τήν ενίσχυση καθυστερημένων σμηνών.Επίσης, εναλλάσσοντας τη θέση των ισχυρών μέ τών  ασθενέστερων σμηνών, ή μπορούν να τοποθετηθούν μελιτοθάλαμοι, αλλά τό σμήνος νά ταϊζεται μέ αραιό σιρόπι  (1: 2) ζάχαρι-νερό, σάν βοήθεια μέχρι νά χτίσουν τά φύλλα τής κηρήθρας στά πατώματα.
Όταν τοποθετήται ο πρώτος άχτιστος μελιτοθάλαμος, εφαρμόζεται η πρακτική τού "δολώματος" γιά τό χτίσιμο τής κηρήθρας, παίρνοντας από τόν γονοθάλαμο  1-2 πλαίσια μέ ασφράγιστο μέλι κατά προτίμηση, πού ανταλλάσονται μέ 1-2 άχτιστα πλαίσια τού μελιτοθαλάμου. Όταν οι μέλισσες αρχίζουν νά χτίζουν τά πλαίσια, οι κηρήθρες δόλωμα μπορούν  να επιστρέψουν  στήν γονοφωλιά. Ομοίως θά γίνει, εάν χρειαστεί ο δεύτερος γονοθάλαμος άχτιστες κηρήθρες, πλαίσια δόλωμα θά πρέπει νά ανέβουν από τόν πρώτο γονοθάλαμο. Τά φύλλα κηρήθρας τής αντικατάστασής τους τοποθετούνται κοντά σέ ασφράγιστο γόνο καί γύρη. ¨Οταν θά χρειαστεί περισσότερος χώρος, οι άλλοι μελιτοθάλαμοι θά προστεθούν πάνω από τούς γονοθαλάμους, και κάτω από τούς μερικώς γεμάτους μελιτοθαλάμους. Κατά τη διάρκεια μιας μέτριας μελιτοέκρισης,οι νέοι μελιτοθάλαμοι μπορεί νά δεχθούν πλαίσια "δόλωμα" από τόν παραπάνω μελιτοθάλαμο, αλλά κατά τη διάρκεια μιας καλής μελιτοέκρισης, ο επάνω μελιτοθάλαμος μέ τίς μέλισσες πού αποθηκεύουν μέλι,θά τροφοδοτήσει μέλισσες νά χτίσουν καί τόν αποκάτω μελιτοθάλαμο.
Τα καλύτερα πλαίσια χτίζονται στούς μελιτοθαλάμους παρά στούς γονοθαλάμους, γιατί  τά χτίζουν σέ όλες τίς πλευρές, ενώ στούς γονοθαλάμους χτίζουν μέ τρύπες πού κόβουν παντού γύρω καί κάτω μέρος τού πλαισίου. ¨Οταν χρησιμοποιούνται βασιλικά διαφράγματα, οι μελιτοθάλαμοι μέ άχτιστα πλαίσια, τοποθετούνται ακριβώς πάνω από τόν τελευταίο γονοθάλαμο,αλλά τό διάφραγμα τοποθετήται πάνω στόν άδειο μελιτοθάλαμο, μέ έναν μερικώς γεμάτο μελιτοθάλαμο από πάνω του. Αφού μισοχτίσουν τά πλαίσια, τότε τό διάφραγμα πηγαίνει κάτω,πάνω στόν γονοθάλαμο.Τά βασιλικά διαφράγματα προκαλούν τίς μέλισσες να αποθηκεύουν περισσότερο μέλι στήν γονοφωλιά, μια τάση που επιδεινώνεται όταν χρησιμοποιούνται φύλλα κηρήθρας.
Σμήνη πού δουλεύουν μέ σύστημα 2-βασιλισσών, παράγουν διπλάσια παραγωγή από αυτά πού δουλεύουν μέ 1 βασίλισσα, μέ λιγότερο εργατικό δυναμικό και εξοπλισμό ανά κιλό παραγόμενου μελιού. Τέτοια σμήνη συσσωρεύουν μεγαλύτερα αποθέματα γύρης όταν μειώνονται σε κατάσταση μονής-βασίλισσα. Αυτή η γύρη έχει πραγματική αξία στη διαχείμαση ενός πολύ δυνατού σμήνους για την επόμενη χρονιά.

Σμήνη μέ 2-βασίλισσες μπορεί νά ξεχειμωνιάσουν καί στού 5 γονοθαλάμους, πού μπορεί νά μειωθούν στούς τέσσερις.Στο κάτω μέρος τής γονοφωλιάς, πρέπει νά γίνει επιβεβαίωση ότι η βασίλισσα γεννάει σωστά, καί μέ τήν προϋπόθεση ότι στό 3καί 4 πάτωμα δέν θά υπάρχει ασφιξία μελιού,αυτά δέ τά πατώματα θά πρέπει νά ανέβουν στήν θέση 8 καί 9 όταν είναι μισογεμάτα μέ μέλι.Οι γονοθάλαμοι 5 καί 7 θά πρέπει νά εναλλάσονται κάθε εβδομάδα κατά τήν διάρκεια τής μελιτοέκρισης, για νά μήν μπλοκαριστού από μέλι. Η τοποθέτηση ενός άδειου μελιτοθαλάμου επάνω στήν θέση 12 είναι επιθυμητός κατά τήν διάρκεια μιάς καλής μελιτοέκρισης,  δεδομένου ότι αυτά τά σμήνη μπορεί νά μαζεύουν 10-15 κιλά νέκταρ κάθε μέρα. Επίσης, θα πρέπει να είναι κανείς έτοιμος να εξάγει δύο με τρεις μελιτοθαλάμους ανά εβδομάδα για να διατηρεί άφθονο αποθηκευτικό χώρο. Σμήνη με 2- βασίλισσες θα πρέπει να μειωθούν σε κατάσταση μονής-βασίλισσας  2 έως 4 εβδομάδες πριν από το τέλος τής μελιτοέκρισης. Η επανένωση των σμηνών τών 2-βασίλισσών πολύ νωρίς, θα μειώσει την παραγωγή περισσότερο από μια καθυστέρηση μίας ή δύο εβδομάδων. Η νεαρή βασίλισσα πού εισήχθη κατά την κατασκευή τής πάνω γονοφωλιάς, συνήθως επιβιώνει, και αυτό είναι ωφέλεια γιά τό ξεχειμώνιασμα ενός δυνατού σμήνους.

ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ Β΄

ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 2-ΒΑΣΙΛΙΣΣΩΝ

Βασίζεται στήν μέθοδο Wolfram Peschetz -Αυστρία. Δύο φυσιολογικοί γονοθάλαμοι μιάς κυψέλης,χωρίζονται μέ ένα κάθετο στεγανό διάφραγμα ο καθένας, σάν δύο πενταπλαίσια κυψελίδια μαζί, πάνω -κάτω,(βλέπε σχήμα, είναι από 8πλαίσια κυψέλη, γίνεται καί μέ 10πλαίσια,όπως καί 10-12πλαίσια  Dadant,-υπάρχουν βέλη εισόδου τών μελισσών). Τό κάθε κυψελίδιο(διαμέρισμα), έχει καί μία βασίλισσα, πού δουλεύει πάνω-κάτω σάν μία κυψέλη.Πάνω του τοποθετήται βασιλικό διάφραγμα μέ είσοδο. Πάνω στό διάφραγμα κενός γονοθάλαμος μέ άχτιστα πλαίσια (ρυθμιστικός θάλαμος πλαισίων), καί πάνω του η σκεπή τής κυψέλης.Κάθε 2-3 εβδομάδες, αφαιρούνται  2  αχτιστα πλαίσια από τό κέντρο τού άδειου γονοθαλάμου, ανοίγει τό Βασιλικό διάφραγμα καί από τούς επάνω(μόνον) γονοθαλάμους βγαίνουν  2 σφραγισμένα πλαίσια γόνου, τοποθετώντας τα στήν θέση τών άχτιστων πλαισίων, τά δέ άχτιστα στήν θέση τών σφραγισμένων γιά νά χτιστούν καί νά τά γεννήσει η βασίλισσα. Αυτό συνεχίζεται έως νά ανέβουν στόν θάλαμο αυτό 7-8 πλαίσια γόνου, οπότε αρχίζει καί η τοποθέτηση μελιτοθαλάμων. Αν συνεχιστεί μεγάλη ροή γόνου,  μπορεί νά χρησιμοποιηθεί γιά παραγωγή σμηνών,ή γιά τήν ενίσχυση τών αδύνατων σμηνών. Δέν υπάρχει σύγκριση 2 κυψελών μέ μονές βασίλισσες σε ποσότητα παραγωγής μελιού, από μία κυψέλη μέ 2 βασίλισσες πού η παραγωγή ανά μελιτοθάλαμο θά είναι διπλάσια.

Εχοντας 2 βασίλισσες σέ μία κυψέλη συμβαίνουν τά εξής:

1. Δέν υπάρχει θέμα αποτυχίας βασίλισσας. Τό σμήνος θά γλυτώσει  καί μέ μία βασίλισσα.

2.Καί οι δύο γονοφωλιές θερμαίνονται πλάϊ-πλάϊ, τό ίδιο καί η μελισσόσφαιρα τόν χειμώνα.

3. Η κυψέλη μέ 2-βασίλισσες μπορεί νά χρησιμοποιήσει κάθε νεκταροέκριση τής άνοιξης πιό  αποτελεσματικά καί δυνατά καί αδιάκοπα έως τό τέλος εποχής.

4. Επειδή εκεί θά υπάρχουν πολλές μέλισσες, θά υπάρχει δυνατότητα χωρισμών, γιά τήν κατασκευή σμηνών.

5. Μέ τήν μετακίνηση τού σφραγισμένου γόνου, μειώνονται καί τά βαρρόα, χωρίς νά μειωθεί η δύναμη τής κυψέλης. Εάν πάρει κανείς τό γόνο από μία κυψέλη μέ μία βασίλισσα, τό σμήνος μένει πίσω σέ ανάπτυξη γιά πάρα πολύ καιρό.Αυτό δέν συμβαίνει στήν κυψέλη μέ τίς 2 βασίλισσες, καί άν συμβεί, θά είναι στό ελάχιστο ή καί καθόλου. Οταν αφαιρεθεί γιά παράδειγμα όλος ο γόνος  τόν Μάϊο-Ιούνιο, δέν θά επειρεαστεί η κυψέλη στό παραμικρό, καί θά είναι έτοιμη καί ικανή γιά τήν παραγωγή. Η εργασία λοιπόν είναι:

Βγαίνουν 2 πλάισια σφαγισμένου γόνου (λίγο πρίν εκολαυτεί) τινάζοντας στήν μάνα κυψέλη τίς μέλισσες πού βρίσκονται επάνω,τοποθετούνται στόν ρυθμιστικό θάλαμο, γίνεται αντικατάσταση μέ 2 πλαίσια άχτιστα. Αυτό είναι όλο.Δέ έχει νά σκεφτεί κανείς γιά βασιλοκελιά σμηνουργίας πού συμβαίνει στίς άλλες κυψέλες.Αυτό δέν υπάρχει στίς κυψέλες μέ 2 βασίλισσες άν καί είναι γεμάτες μέ μέλισσες καί γόνο, καί γύρη. Εάν στάματήσει η μεταφορά γόνου, τότε αρχίζει ο πυρετός τής σμηνουργίας, πού άν συμβεί, τό σμήνος πού θά φύγει θά είναι πολύ μεγάλο. Συνήθως σμηνουργούν μαζί καί οι 2 βασίλισσες.