Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΠΑΡΘΕΝΟΓΕΝΕΣΗΣ ΤΟΥ ΚΗΦΗΝΑ

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΠΑΡΘΕΝΟΓΕΝΕΣΗΣ ΤΟΥ ΚΗΦΗΝΑ                                                               Εκτός από τό γεγονός ότι μπορούμε νά έχουμε στήν καλύτερη περίπτωση έναν περιορισμένο έλεγχο τού ζευγαρώματος τών βασιλισσών, η παρθενογένεση τών κηφήνων είναι τό κρίσιμο σημείο στήν αναπαραγωγή-εκτροφή- τών μελισσών. Λόγω παρθενογένεσης, η γενεαλογία τής μέλισσας είναι κατ'ουσίαν διαφορετική από άλλες μορφές ζωής,αφίνοντας υπόψην τήν πολλαπλή γονιμοποίηση,καί παραθέτοντας αριθμητικά τίς διαφορές στήν γενεαλογία μέ άλλα ζώα.

α)  Φυσιολογικά κάθε ζώον έχει 2 γονείς,Χ 2 =

β)                                                       4 παππούδες-γιαγιάδεςχ2=

γ)                                                      8 προπαππούδες-γιαγιάδεςχ2=

δ)                                                    16 προπροπαππούδες-γιαγιάδες

                                              καί συνεχίζουν έτσι.........

Στίς μέλισσες,μέ τήν βασίλισσα καί τίς εργάτριες αλλάζει ,καί γίνεται ώς εξής:

                                                                            -( Βασίλισσα= Β )

                                                                           -(  Κηφήνας   =  Κ )

                             μία        Βασίλισσα    

            (μητέρα)                                   (πατέρας)

                 Β         -                 +       -          Κ           α)  γονείς

         Β       +         Κ                                  Β μόνον  β)παπ/δες-Γ/δες    

    Β    +  Κ   -        Β  μόνον                  Β    +   Κ     γ)ΠροΠ/δες-Γ/δες

Β  +Κ -  Β μόνον- Β+Κ                     Β +Κ       Β μόνον δ)ΠρροΠρο/ς-Γ/ες

         

Δηλαδή -α)- 2γονείς

                β)- 3 παππούδες-γιαγιάδες

                 γ)- 5 Προπαππουδες-γιαγιάδες

                 δ)- 8 ΠροΠροπαπουδες-γιαγιάδες 

ενώ στίς άλλες μορφές ζωής 16 ΠροΠροπαππουδες-γιαγιάδες.
                                 
 Γονείς-Παππ/γδες-Προπαππ/γδες -ΠροΠροπαππ/γδες-  Συνέχεια
1+1=2 -1+2=3       -    2+3=5           -     3+5=8               -      5+8 κλπ  
-50%   -( 66.6% )     -    60%             -      62.5%               -      61.53%   

Αυτό δείχνει ότι τό 61.8% τής κληρονομικότητας στήν μέλισσα πηγαίνει στήν βασίλισσα.

Βλέπουμε από τόν παραπάνω πίνακα ότι οι βασίλισσες δίνουν καί βασίλισσες καί κηφήνες,ενώ ο κηφήνας μόνον βασίλισσες (μέ τό γονιμοποιημένο αυγό,δηλ.τό σπέρμα του).Η κληρονομικότητα όπως φαίνεται πηγαίνει σχεδόν στά 2/3 πρός τό μέρος τής μητέρας,καί περίπου τό 1/3 πρός τό μέρος τού πατέρα.Τό αντίθετο συμβαίνει στά ζώα,όπου τό πάνω χέρι στήν κληρονομικότητα  έχει τό αρσενικό.

Η παρθενογένεση,όχι μόνον ακυρώνει τίς κανονικές διεργασίες αναπαραγωγής,αλλά κλείνει όλες τίς πόρτες στίς προκαταλήψεις μας,καί υποθέσεις σχετικά μέ τήν κληρονομικότητα.

Στήν παρθενογένεση οφείλεται τό γεγονός ότι ο κηφήνας,δέ έχει πατέρα ούτε γιό,παρά μόνον μία μητέρα ( από αυγό χωρίς σπέρμα)όπως επίσης, περισσότερη κληρονομικότητα παίρνει από τήν γιαγιά βασίλισσα. Εξάλλου χάνει τήν ζωή του κατά τήν γονιμοποίηση,καί έτσι παύει νά υπάρχει γιά τόν σκοπό τής περαιτέρω αναπαραγωγής. Ως εκ τούτου, δέν υπάρχει καμία πιθανότητα στήν μέλισσα γονιμοποίησης μεταξί,πατέρα -θυγατέρας, μητέρας-γιού, ή αδελφού-αδελφής. Τό πολύ, η πιθανότητα νά αγκίζει μόνον τήν γονιμοποίηση μεταξύ, ετεροθαλών αδελφών μέ ετεροθαλείς αδελφές.

 Από αυτό, έπεται ότι οι έν λόγω διασταυρώσεις,όπου θεωρούνται ώς απαραίτητες σέ όλες τίς άλλες μορφές αναπαραγωγής ζώων, γιά τόν εντοπισμό ορισμένων κληρονομικών χαρακτηριστικών,εδώ στήν περίπτωση τής μέλισσας,είναι τελείως αδύνατον.

 Η κατάσταση περιπλέκεται περαιτέρω,από τό γεγονός ότι, λόγω παρθενογένεσης,τά εκατομμύρια τώ σπερματοζωαρίων πού παράγονται από έναν κηφήνα είναι όλα απολύτως όμοια,από γενετικής όψεως(απ'όπου κατόπιν επιλλογής η εύκολη διαχείρηση καί ηρεμία τών εργατριών τής κυψέλης).

 Από τό αποτέλεσμα τής ομοιομορφίας τών γονιδίων τού κηφήνα φαίνεται πώς,η μέλισσα έχει μεγαλύτερη σταθερότητα στήν κληρονομικότητα από άλλες μορφές ζωής.Μία άλλη συνέπεια τής παρούσας ομοιομορφίας είναι ότι, η μέλισσα είναι ποιό ευάλωτη στήν ενδογαμία-ενδοανατροφή.

 Είναι αληθές ότι τό πολλαπλό ζευγάρωμα τής βασίλισσας,λειτουργεί ώς αντίβαρο σ'αυτό, αλλά μόνον μερικώς.

  Πρέπει νά αποσαφηνιστεί ακόμα κάτι γιά τήν ομοιομορφία  τών σπερματοζωαρίων τού κηφήνα ότι, άν καί τά σπερματοζωάρια είναι γενετικά πανομοιότυπα, δέ θά πεί ότι καί οι απόγονοι τού κηφήνα πού προέρχονται από μία βασίλισσα είναι σέ ομοιομορφία. Στούς αρσενικούς απογόνους της, μία βασίλισσα,εκδηλώνει τήν πολλαπλή φύση τών δικών της κληρονομικών ιδιοτήτων, καθώς καί εκείνες τών γονέων της,παππουδων-γιαγιάδων τού κηφήνα.

  Εδώ,οι νόμοι τού Μέντελ γιά τίς διασταυρώσεις,αδυνατούν ώς πρός τήν εφαρμογή, καί αυτό γόγω παρθενογένεσης.

 Νέοι συνδιασμοί μπορούν νά προκύψουν καί γιά τήν μέλισσα,όπως σέ άλλες μορφές ζωής, αλλά μόνον μέ έμμεσο τρόπο, μέ προυποθέσεις καί πολύ κόπο....

              

ΧΡΟΝΙΚΗ ΣΤΙΓΜΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΩΝ

ΧΡΟΝΙΚΗ ΣΤΙΓΜΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΩΝ                                    Ερωτήματα γεννιούνται, κατά πόσο η αντικατάσταση τών βασιλισσών πρέπει νά γίνεται όπως αναφέρεται στήν προηγούμενη ανάρτηση νωρίς τήν άνοιξη, μαζί μέ τήν εξίσωση τών σμηνών,ή αργότερα όταν ζεστάνει ο καιρός.

  Κρατάμε από προηγούμενη ανάρτηση"Παραγωγικές βασίλισσες τό δεύτερο έτος"ότι, μία βασίλισσα δέν είναι σέ θέση νά αποδώσει,εάν δέν φθάσει στήν ενηλικίωση, πού είναι τό επόμενο  έτος από αυτό πού γεννήθηκε,καί δέν θά πρέπει κατά τό δυνατόν,νά μπαίνουν τό ίδιο έτος στήν παραγωγή.Εάν απουσιάζει  βασίλισσα από κάποιο σμήνος,καί δέν υπάρχει πλέον απόθεμα βασιλισσών στό μελισσοκομείο, τότε μοιραία τοποθετήται νέα.Εύκολα θά παρατηρήσει κάποιος σέ ένα μελισσοκομείο σάν απόδειξη, ότι τά πολυπληθή σμήνη πού ξεχωρίζουν,έχουν βασίλισσες του περασμένου έτους.

 Επίσης ειναι αποδεκτό ότι,ένα σμήνος γιά νά ξεχειμωνιάσει σωστά,πρέπει νά έχει νέα βασίλισσα, καί αυτό ακριβώς συμβαίνει στά τετρακυψελίδια ή -τράπεζες βασιλισσών-.

 Από τή ανάρτηση "Εισαγωγή βασιλισσών...."διαπιστώνεται ο λόγος απόριψης, ή τραυματισμού, ή αντικατάστασης βασιλισσών,πού γίνεται από λανθασμένη εισαγωγή.

  Η χρονική στιγμή εισαγωγής μιάς βασίλισσας, παίζει σπουδαίο ρόλο ώς προς τήν αποδοχή της.Νωρίς τήν άνοιξη τά σμήνη είναι έτοιμα γιά τό ξεκίνημα τής ανάπτυξης,όπως καί οι βασίλισσες, καλά ταϊσμένες καί προετοιμασμένες γι'αυτό.Επίσης καί οι δύο βασίλισσες, τράπεζας καί κυψέλης, βρίσκονται σέ κατάσταση γέννας,καί οι δύο πεπειραμένες,  έχουν χάσει τήν νευρικότητα πού χαρακτηρίζει τήν νέα,(καί η οποία νέα βασίλισσα γίνεται στόχος επίθεσης από παλιές μέλισσες κατά τήν εισαγωγή της),δέχονται έτσι τήν αντικατάσταση φυσιολογικά, σάν νά μήν έχει συμβεί τίποτα, όλα τά σμήνη.

  Τά πλεονεκτήματα τής αντικατάστασης τών βασιλισσών νωρίς τήν άνοιξη είναι τόσα,πού εξουδετερώνουν κάθε αντίρρηση.

  (i)  Η αντικατάσταση γίνεται σέ συνδιασμό μέ τήν εργασία τής εξίσωσης,τήν χρονική στιγμή πού άλλες σπουδαίες μελισσοκομικές εργασίες δέν χρειάζονται τήν προσοχή τού μελισσοκόμου.

  (ii)  Τήν εποχή αυτή λόγω μικρού πληθυσμού,οι βασίλισσες βρίσκονται εύκολα, μέ πολύ λίγη εργασία,καί λίγο χρόνο.

   (iii)  Η αλλαγή τών βασιλισσών γίνεται χωρίς τήν διατάραξη ή παρενόχληση τής ανάπτυξης τών σμηνών.

   (iv)   Δέν υπάρχει καμία απόρριψη βασίλισσας,η αποδοχή γίνεται 100% ,καί τίς δέχονται χωρίς νά τούς προξενήσουν κανέναν τραυματισμό.

  Το ξεχειμώνιασμα, γιά τά τετρακυψελίδια( τράπεζα βασιλισσών), μπορεί νά θεωρηθεί σπατάλη γιά τά έξοδα εξοπλισμού,σπατάλη μελισσών καί μελιού,καί  αδικαιολόγητη η συντήρησή τους. Δέν συμβαίνει όμως κάτι τέτοιο,διότι τά τετρακυψελίδια είναι σχεδόν αυτοσυντηρούμενα,καί μέ εξαίρεση αυτά πού φτιάχνονται μέ νέο πληθυσμό καί χρειάζονται τροφοδοσία, δίνουν τήν ευκαιρία μακράς δοκιμασίας καί αξιολόγησης στίς βασίλισσες πού πρόκειται νά μπούν στήν παραγωγή,καί πάντοτε υπάρχει στό μελισσοκομείο έτοιμη βασίλισσα γιά αναπλήρωση χαμένης ή άχρηστης,χωρίς πρόβλημα αποδοχής,όπως θά συνέβαινε μέ μία νέα.Αξιολογώντας βασίλισσες, μπορεί νά απορριφθεί μία ολόκληρη σειρά σάν ακατάλληλες,πλήν όμως, ο μελισσοκόμος έχει στήν διάθεσή του πάντοτε, ικανοποιητικό αριθμό πεπειραμένων βασιλισσών πού τά μελίσσια αποδέχονται μέ ευκολία, τήν εποχή πού τίς χρειάζεται, χωρίς χάσιμο χρόνου καί μέ λίγη εργασία.

  

ΕΞΙΣΩΣΗ ΣΜΗΝΩΝ

ΕΞΙΣΩΣΗ ΣΜΗΝΩΝ                                                            Από τόν Νοέμβριο, μετά τήν απολύμανση τών σμηνών γιά τό χειμώνα από τό βαρρόα, έως τά μισά μέ τέλη Φλεβάρη,ανάλογα τήν περιοχή καί τίς καιρικές συνθήκες,οι κυψέλες αφίνονται στήν τύχη τους χωρίς καμία επίσκεψη,χωρίς τροφοδοσίες,αφού έχουν εξασφαλιστεί γιά τά σμήνη αρκετά αποθέματα τροφών από τό Φθινόπωρο,κυρίως μέλι,να τούς φθάσει ώς τόν Απρίλιο . Εχουν δεθεί μέ σύρμα καπάκια καί κυψέλες στίς βάσεις τους,γιά προστασία από άσχημες καιρικές συνθήκες καί τόν δυνατό αέρα.

Τότε αρχίζουν δειλά,οι πρώτες εργασίες στό μελισσοκομείο, καί τήν αλλαγή τών πάτων μέ καθαρούς(βρώμικοι πάτοι= ασθένειες).Αυτό θά πεί ότι ο μελισσοκόμος θά πρέπει νά έχει στήν κατοχή του διπλάσιους πάτους,πού αφού πλύνει τούς βρώμικους μέ καυτό νερό,βούρτσα καί κάποιο αποριπαντικό,τούς αφίνει 24 ώρες να στεγνώσουν, καί αποθηκεύονται γιά τόν επόμενο χρόνο.Μαζί γίνεται καί η πρώτη εκτίμιση τής κατάστασης τών σμηνών.

 Εως τά μισά τού Μάρτη η εργασία αυτή έχει τελειώσει, ο καιρός έχει ζεστάνει κάπως γιά μιά ποιό κοντινή ματιά στά σμήνη.Γίνεται καταγραφή τή δύναμης κάθε κυψέλης,γιά τά πλαίσια μέ πληθυσμό πού καλύπτει  κάθε σμήνος,ποιό μπορεί νά δώσει πληθυσμό καί γόνο,ποιό έχει ή δέν έχει ανάγκη,καί γίνεται αφαίρεση πλαισίων πού δέν καλύπτονται από τίς μέλισσες,μαύρες κηρήθρες,σπασμένες κλπ, (παλιά πλαίσια= ασθένειες)-,καιρός πλέον γιά τήν εξίσωση τών σμηνών.(Γιά μείωση ασθενειών,γίνεται υποχρεωτικά απόσυρση 3ών παλιών,μαυρισμένων πλαισίων κάθε χρόνο από τήν κυψέλη,ούτως ώστε στήν τετραετία νά έχουν αντικατασταθεί όλα τά πλαίσια, μέ νέες κηρήθρες).

  Εξίσωση, είναι η προσπάθεια γιά τήν ισοφάρηση τής δύναμης τών σμηνών τού μελισσοκομείου,ξεκινώντας τήν χρονιά μέ αφετηρία μία ορισμένη ημερομηνία νωρίς τήν άνοιξη.Φυσικά γιά τήν εκτίμηση τής δύναμης κάθε σμήνους χρειάζεται κάποιο πεπειραμένο μάτι,είναι όμως μιά τέχνη πού εύκολα μπορεί να αποκτηθεί.

Ωστόσο η αλήθεια νά λέγεται,η ικανότητα τής εξίσωσης τών σμηνών,θεωρείται χαρακτηριστικό γνώρισμα ενός επιτυχημένου μελισσοκόμου.

Ο λόγος γιά τήν επιμονή στήν σπουδαιότητα τής εξίσωσης,δέν είναι κάποια αίσθηση τάξης,καθαριότητας ή νοικοκυροσύνης,αλλά πάνω απ'όλα σωστή ανάπτυξη, γιά τήν καλή απόδοση τών σμηνών.Πάνω από οικονομικά ωφέλη,έχει καί ωφέλη πρακτικής φύσεως.Οταν σέ ένα μελισσοκομείο τά σμήνη αναπτύσονται ομοιόμορφα,η διαχείρησή τους γίνεται σάν ένα σώμα.Αν η μία κυψέλη χρειάζεται πάτωμα,τότε ήλθε η ώρα, πού όλα τά σμήνη χρειάζονται πάτωμα. Η ομοιομορφία απλοποιεί τήν διαχείρηση.

  Δέ υπάρχει χειρότερο πράγμα σέ ένα μελισσοκομείο,όταν ένας μεγάλος αριθμός κυψελών χρειάζεται  τήν προσοχή τού μελισσοκόμου,μέ λίγο ή πολύ πληθυσμό κάθε κυψέλη.Η πείρα επιβεβαιώνει ότι, τά αδύναμα σμήνη δέν θά φθάσουν ποτέ στήν επιθυμητή ανάπτυξη πληθυσμού γιά τήν συλλογή μελιού,τά δέ δυνατά θά υπεραναπτυχθούν,μέ αποτέλεσμα τήν σμηνουργία καί χάσιμο τής παραγωγής.

  Η εξίσωση μπορεί νά γίνει μέ επιτυχία όταν υπάρχουν 2-3 ή καί περισσότερα μελισσοκομεία.Ο πληθυσμός πού μεταφέρεται μακρυά ,δέν επιστρέφει στήν μητρική κυψέλη,ενώ στό ίδιο μελισσοκομείο μέ 30-40 κυψέλες τά πράγματα αλλάζουν,γιατί ο μελισσοκόμος πρέπει νά περιμένει έως ότου οι κυψέλες έχουν αρκετό νέο πληθυσμό ( ο οποίος δέν επιστρέφει),γιά νά κάνει τήν εξίσωση,άν καί τότε δέν μπορεί νά γνωρίζει κανείς τί πληθυσμός θά γυρίσει στήν μητρική του κυψέλη.Μία μικρή πείρα χρειάζεται.

  Πρίν αφαιρεθεί κανένα πλαίσιο από κυψέλη,πρέπει νά βρεθεί η βασίλισσα τού σμήνους,νά εγκλωβιστεί γιά λιγο έως τό πέρας τής διαδικασίας τής μεταφοράς πληθυσμών καί εξίσωσης.

Ακριβώς σέ αυτό τό σημείο τής διαδικασίας γίνεται καί η αντικατάσταση βασιλισσών από τά τετρακυψελίδια ( τράπεζα βασιλισσών) .Η νέα βασίλισσα έρχεται μέ 3-4 συνοδούς  στό κλουβί μέ λίγο ζαχαροζύμαρο γιά τήν απελευθέρωση,η δέ παλιά φεύγει καί πηγαίνει στήν θέση τής νέας,κατά τόν ίδιο τρόπο στό κυψελίδιο,έως τήν εποχή τής βασιλοτροφίας πού θα αντικατασταθεί μέ ώριμο βασιλοκελί. Η αντικατάσταση βασιλισσών γίνεται μέ επιτυχία 100% νωρίς τήν άνοιξη.

  Η δέ ανταλλαγή πληθυσμών στό φώς τής ημέρας, γίνεται χωρίς κανένα πρόβλημα φασαρίας μεταξί πληθυσμών.Χρειάζεται όμως κάποια προσοχή, καί διαφορετικός χειρισμός μέ τά επιθετικά μελίσσια.